Keşan bezi dokuma, genel olarak 6 mihrabın sağlı sollu kenarda dizilmesi ve iç kısımda
çözgü ipliklerinin renk özelliğine göre motif oluşturulması şeklinde dokunur. Keşan dokumalarında
çözgü sıklığı kullanılan tarağa göre ayarlanır. Genelde 12cm taraktan 24 iplik
geçer. Atkı sıklığı ise 12–16 adet olabilir. Dokumanın eni 45–50- 90–100- 110 cm, boyu ise
170- 200(klasik Keşan) cm’dir. Keşanın boyu talebe göre değişebilir. Boyu 1350 metreye
kadar yapılan dokumalar bulunur. Eski dokumalarda çözgünün boyu 500–600 metreyi geç-
mezdi. Çünkü elde ve ev ortamında yapıldığından imkânlar sınırlı olduğundan bu dokuma
genelde Karadeniz yöresinde başörtüsü olarak her yerde kullanılmıştır.
Bir dokuma kumaşın oluşabilmesi için üç temel hareketin yapılması gerekir. Bunlar;
atkının atılması için ağızlığın açılması, açılan ağızlıktan atkının atılması, tefe ve tarak yardı-
mıyla tefeleme yapılarak atkının kumaş oluşum çizgisine sıkıştırılmasıdır. Bu üç temel hareketle
birlikte çözgünün salınması ve dokunan kumaşın sarılması gerekir.
Bezayağı: Atkı ipliğinin çözgü ipliklerinin bir altından bir üstünden geçmesi ve diğer
atkının ters hareket yapması ile oluşan basit dokumadır. Bezayağı örgüsünde çözgü ve
atkı ipliklerinin bağlantısı sepet veya hasır örgüye benzer. Keşan bezi dokuma da, bezayağı
dokumadır.
Keşan bezi dokumada, çözgüler el tezgâhına asılır ve iplikleri ayrıştırılarak sayılır.
Rapora uygun olarak sırasıyla midara(gücü) geçirilir. İplikler ayrıştırılmış olarak midardan
geçtikten sonra çift olarak tarağa alınır. İki midar ayakçalar yardımıyla hareketlendirilir.
Tarak tefeye yerleştirilir. Tezgâhın ayarı yapıldıktan sonra mekiğin sürgü üzerindeki hareketiyle
dokuma yapılır. Keşan dokuyan bir kişi, günlük olarak 8 saatlik çalışmayla, 20–25 metre
arasında dokuma yapar.
Keşan el dokuma tezgâhlarında tefenin her iki tarafında da sağa sola giden, taka adı
verilen mekik vurucular bulunur. Bu vurucuların uçlarına bağlı ipler tefenin ortasında birleş-
tirilmiş durumdadır. Bu iki ipin ucuna da el ağacı(tutamak) adı verilen bir tahta parçası bağ-
lanır.
Bu işlem için kullanılan küçük mekik, içine masura yerleştirilecek şekilde ayarlanmış-
tır. İplik ucu boncuk veya göz denilen mekikçik kenarındaki porselenden dışarı çıkarılarak
kenardaki çözgü ipliklerinden birine dolanır.
Dokumacı tezgâhın ortasında durur. Bir eliyle tefeyi diğer eliyle de el ağacı-
nı(tutamak) tutar. Ayaklara basarak ağızlık oluşturur. Mekik sağ yuvada ise bu yuvanın el
ağacına(tutamak) bağlı ipi sola doğru hızla çekilerek mekikçik sol yuvaya doğru atılır. Tefe
hızla kumaşa doğru çekilir ve atkı sıkıştırılır. Tekrar ayaklara basılarak yeni ağızlık oluşturulur.
Bu defa el ağacı sağa doğru hızla çekilerek mekikçiğin sağa doğru atılması sağlanarak
atkı atma işlemi gerçekleştirilir.
Keşan Dokuma tezgâhı aşağıda sayılan kısımlardan oluşur.
Ø Tefe(Midarlara hareket veren makaralar)
Ø Midar(Gücü)
Ø Tefe yerleşmiş tarak
Ø Ayakça (midari kontrol ederek hareket ettirir).
Ø Vernek (Desen Çubukları2–3–4–5–6 adet olabilir)
Ø Mekik (Dokuma işlevini gerçekleştirir)
Ø Salmi (Dokunan keşanı saran bölüm)
Ø Sürgü (Mekiğin hareket ettiği bölüm)
Ø Gön Sürgü içerisinde bulunur(Mekiğin hareketini sınırlar).
Ø El ağacı(Tutamak) (Tezgâhın gerekli hareketini kontrol eder).
Ø Salmiyel ağacı (Salmiyi kontrol eder).